पूर्वी लद्दाखे हॉट स्प्रिंग्स इत्यस्य, गोगरायाः देपसांगस्य च् शेष संघर्षमय क्षेत्रेषु सैनिकानाम् पश्च निर्वर्ताय भारतस्य चिनस्य मध्य च् सैन्य वार्तायाः नवीनतम चरणे चिनी पक्षम् अस्य प्रकरणे स्व व्यवहारे कतिपय सरलता न दृश्यतः !
पूर्वी लद्दाख में हॉट स्प्रिंग्स, गोगरा और देपसांग के शेष संघर्ष वाले क्षेत्रों में सैनिकों के पीछे हटने के लिए भारत और चीन के बीच सैन्य वार्ता के नवीनतम दौर में चीनी पक्ष ने इस मुद्दे पर अपने रूख में कोई लचीलापन नहीं दिखाया !
द्वयो देशयो मध्य १३ घटकैव चरिते एकादशानि चक्रस्य सैन्य वार्तायाः एकम् दिवसमनंतरम् भारतीय सैन्यम् शनिवासरम् एके कथने कथितं तत द्वे पक्षे शेष क्षेत्रेषु सैनिकानाम् पश्च निर्वर्ते विस्तृत चर्चायाः कृते भूमिस्तरे सैनिकानाम् संयुक्त रूपेण स्थिरता निर्मितुम् धृते, कश्चितापि नव घटनाम् निर्वर्तस्य लंबित प्रकरणानाम् च् शीघ्र हले सहमतिम् कृते !
दोनों देशों के बीच 13 घंटे तक चली 11 वें दौर की सैन्य वार्ता के एक दिन बाद भारतीय सेना ने शनिवार को एक बयान में कहा कि दोनों पक्षों ने शेष क्षेत्रों में सैनिकों के पीछे हटने पर विस्तृत चर्चा की और जमीनी स्तर पर संयुक्त रूप से स्थिरता बनाये रखने, किसी भी नयी घटना को टालने और लंबित मुद्दों का शीघ्र समाधान करने पर सहमति जताई !
उपरोक्त जनाः कथिता: तत चिनी प्रतिनिधि मंडल एकेन पूर्वेण निश्चित विचारेण सह वार्ताय आगताः स्म संघर्षमय च् शेष क्षेत्रेषु सैनिकानाम् पश्च निर्वर्तस्य प्रक्रियायाम् अग्र बर्धनस्य दिशायां कतिपय सरलता न दृश्यत: !
उपरोक्त लोगों ने कहा कि चीनी प्रतिनिधिमंडल एक पहले से तय सोच के साथ वार्ता के लिए आया था और संघर्ष वाले शेष क्षेत्रों में सैनिकों के पीछे हटने की प्रक्रिया पर आगे बढ़ने की दिशा में कोई लचीलापन नहीं दिखाया !
भारतीय सैन्यम् एके कथने कथितं तत अस्य संदर्भे अस्य वार्ताम् प्रमुखताया धृतम् ततान्य क्षेत्रेषु सैनिकानाम् पश्च निर्वर्तस्य प्रक्रिया पूर्ण भवेन द्वयो सैन्यबलयो मध्य तीक्ष्णता न्यून कृतं तथा शांत्या: पुर्नस्थापनम् सुनिश्चितं कृतं द्विपक्षीय संबंधयो च् प्रगत्या: मार्गम् प्रशस्तम् भविष्यति !
भारतीय सेना ने एक बयान में कहा कि इस संदर्भ में इस बात को प्रमुखता से रखा गया कि अन्य क्षेत्रों में सैनिकों के पीछे हटने की प्रक्रिया पूरी होने से दोनों सैन्यबलों के बीच तनाव कम करने तथा शांति की पूर्ण बहाली सुनिश्चित करने और द्विपक्षीय संबंधों में प्रगति का मार्ग प्रशस्त होगा !
केंद्रीय प्रमुखौ स्तरस्य एकादशानि चक्रस्य वार्ता पूर्वी लद्दाखे वास्तविक नियंत्रण रेखायाम् चुशुल सीमा चौक्याम् भारतीय क्षेत्रे अभवत् ! वार्ता पूर्वाह्न दशार्द्ध वादनम् आरंभितम् रात्रि एकादशार्ध वादनम् संपादितम् !
कोर कमांडर स्तर की 11 वें दौर की वार्ता पूर्वी लद्दाख में वास्तविक नियंत्रण रेखा पर चुशूल सीमा चौकी पर भारतीय क्षेत्र में हुई ! वार्ता पूर्वाह्न साढ़े दस बजे शुरू हुई और रात साढ़े 11 बजे खत्म हुई !
वार्तायाम् भारतीय प्रतिनिधिमंडलस्य नेतृत्वम् लेह स्थितं चतुर्दशानि केंद्रीयस्य प्रमुखः लेफ्टिनेंट जनरल पी जी मेनन: कृतौ ! सैन्यम् कथितं, द्वे पक्षे पूर्वी लद्दाखे वास्तविक नियंत्रण रेखायाम् सैनिकानाम् पश्च निर्वर्तेन संबंधित शेष प्रकरणानाम् हलस्य गृहित्वा विचारानां आदानं- प्रदानं कृतः !
वार्ता में भारतीय प्रतिनिधिमंडल की अगुवाई लेह स्थित 14वीं कोर के कमांडर लेफ्टिनेंट जनरल पी जी के मेनन ने की ! सेना ने कहा, दोनों पक्षों ने पूर्वी लद्दाख में वास्तविक नियंत्रण रेखा पर सैनिकों के पीछे हटने से संबंधित बाकी मुद्दों के समाधान को लेकर विचारों का आदान-प्रदान किया !
कथने कथितवान, द्वे पक्षे वर्तमान अवगम्यो प्रोटोकॉल इत्यो चनुसारम् त्वरित प्रकारेण लंबित प्रकरणानाम् हलस्यावश्यकतायाम् सहमतिम् व्यक्तौ !
बयान में कहा गया है, दोनों पक्षों ने मौजूदा समझौतों और प्रोटोकॉल के अनुसार त्वरित तरीके से लंबित मुद्दों का समाधान करने की आवश्यकता पर सहमति जताई !
यस्मिन् कथितौ, द्वे पक्षे अस्य वार्तायाम् सहमतिमासन् तत स्वभिः नेतृभिः मार्गदर्शनम् एवं सहमतिम् लब्धतुम् कृते, संवाद संचरिते तथा शेष प्रकरणानाम् यथाशीघ्र परस्परं स्वीकार्य हलस्य दिशायाम् कार्यकृते प्रमुखमस्ति !
इसमें कहा गया है, दोनों पक्ष इस बात पर राजी थे कि अपने नेताओं से मार्गदर्शन एवं सहमति प्राप्त करना, संवाद जारी रखना तथा बाकी मुद्दों के यथाशीघ्र परस्पर स्वीकार्य हल की दिशा में काम करना अहम है !
कथने कथिते, भूमि स्तरे संयुक्त रूपेण स्थिरता निर्मिते, कश्चितापि नव घटनाम् निर्वर्ते सीमा क्षेत्रयो च् संयुक्त रूपेण स्थिरता निर्मिते सहमतम् अभवताम् !
बयान में कहा गया है, जमीनी स्तर पर संयुक्त रूप से स्थिरता बनाये रखने, किसी भी नयी घटना को टालने और सीमा क्षेत्रों में संयुक्त रूप से स्थिरता बनाये रखने पर सहमत हुए !
भारतस्य चिनस्य च् सैन्यो मध्य पूर्व वर्षम् पैंगोंग सरोवरस्य पार्श्व अभवत् हिंसक घातस्य चरितम् गतिरोधम् उत्पादितं, यस्यानंतरम् द्वे पक्षे शनैः- शनैः स्व सहस्राणां सैनिकानां तं प्रान्तरे नियुक्ति कृतानि स्म !
भारत और चीन की सेनाओं के बीच पिछले साल पैंगोंग झील के पास हुई हिंसक झड़प के चलते गतिरोध पैदा हो गया, जिसके बाद दोनों पक्षों ने धीरे-धीरे अपने हजारों सैनिकों की उस इलाके में तैनाती की थी !
बहु कालस्य सैन्यस्य राजनयिक स्तरस्य च् वार्तायाः अनंतरम् द्वे पक्षे फरवरी इत्ये पैंगोंग सरोवरस्य उत्तरी दक्षिणी च् अंशेण सैनिकान् अस्त्रान् च् पूर्ण रूपम् पश्च निर्वर्ते सहमतिम् व्यक्ते स्म !
कई दौर की सैन्य और राजनयिक स्तर की वार्ता के बाद दोनों पक्षों ने फरवरी में पैंगोंग झील के उत्तरी और दक्षिणी हिस्से से सैनिकों और हथियारों को पूरी तरह पीछे हटाने पर सहमति जतायी थी !
भारत अस्य वार्तायाम् बलम् ददाते तत देपसांग, होतस्प्रिंग, गोगरा समेतम् सर्वाणि लंबित प्रकरणानां हलम् द्वयो देशयो संपूर्ण संबंधाभ्यां अनिवार्यमस्ति !
भारत इस बात पर बल देता रहा है कि देपसांग, हॉटस्प्रिंग, गोगरा समेत सभी लंबित मुद्दों का समाधान दोनों देशों के संपूर्ण संबंधों के लिए अनिवार्य है !