विश्व भारती विश्वविद्यालयस्य शताब्दी समरोहं सम्बोधित कृतमानः प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी: अकथयत् तत विश्वभारतीयाः शत वर्षम् भवम् प्रत्येक भारतीयस्य गौरवस्य वार्तामस्ति !
विश्व भारती विश्वविद्यालय के शताब्दी समारोह को संबोधित करते हुए प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी ने कहा कि विश्वविभारती के 100 वर्ष होना प्रत्येक भारतीय के गौरव की बात है !
मह्यमपि अयम् सौभाग्यस्य वार्तामस्ति तत अद्यस्य दिवसं इति तपोभूमियाः पुण्य स्मरणस्य अवसरम् प्राप्नोति ! प्रधानमंत्री: अकथयत् तत अयम् गुरुदेव रवींद्र नाथ टैगोरस्य चिंतनस्य दर्शनस्य च् साकार अवतारमस्ति !
मेरी लिए भी ये सौभाग्य की बात है कि आज के दिन इस तपोभूमि का पुण्य स्मरण करने का अवसर मिल रहा है ! प्रधानमंत्री ने कहा कि यह गुरुदेव रवींद्र नाथ टैगोर के चिंतन एवं दर्शन का साकार अवतार है !
प्रधानमंत्री: अकथयत् तत अत्रात् कलाकारेण, साहित्यकारेण,वैज्ञानिकेन सह नव प्रतिभानि निस्सरयेत् ! इति संस्थाम् उच्चै प्राप्तक: प्रत्येक जनस्य सः आभारम् व्यक्तयते ! सः अकथयत् तत शांतिनिकेतन गुरुदेव: प्रत्येन निश्चितं क्रियेत् लक्ष्यानि प्राप्तुम् सततं प्रयासम् करोति !
पीएम ने कहा कि यहां से कलाकार, साहित्यकार,वैज्ञानिक सहित नई प्रतिभाएं निकली हैं ! इस संस्था को ऊंचाई पर पहुंचाने वाले प्रत्येक व्यक्ति का वह आभार जताते हैं ! उन्होंने कहा कि शांतिनिकेतन गुरुदेव की ओर से तय किए गए लक्ष्यों को हासिल करने के लिए लगातार प्रयास कर रहा है !
स्व वर्चुअल इति संदेशे पीएम मोदी: अकथयत् विश्वभारती,भारतै गुरुदेवस्य चिंतनस्य,दर्शनस्य परिश्रमस्य च् एकम् साकारं अवतारमस्ति ! भारताय गुरुदेवः यत् स्वप्नमपश्यत् स्म,तं स्वप्नम् मूर्त रूपम् दत्तुम् देशम् सततं ऊर्जाम् दायकः अयम् एकेन प्रकारेण आराध्य स्थलमस्ति !
अपने वर्चुअल संदेश में पीएम मोदी ने कहा विश्वभारती,माँ भारती के लिए गुरुदेव के चिंतन, दर्शन और परिश्रम का एक साकार अवतार है ! भारत के लिए गुरुदेव ने जो स्वप्न देखा था, उस स्वप्न को मूर्त रूप देने के लिए देश को निरंतर ऊर्जा देने वाला ये एक तरह से आराध्य स्थल है !
विश्वभारतीयाः ग्रामोदयस्य कार्यम् तर्हि सदैवेन प्रशंसनीयं भवन्ति ! भवान् २०१५ तमे येन योगं डिपार्टमेंट इति आरम्भयते स्म तस्यापि लोक प्रीयतां तिव्रेण बर्धयति ! प्रकृतिया सह मिलित्वा अध्ययनं जीवनं च् द्वयस्य साक्षात उदाहरणं भवतः विश्वविद्यालय परिसरमस्ति !
विश्व भारती के ग्रामोदय का काम तो हमेशा से प्रशंसनीय रहे हैं ! आपने 2015 में जिस योग डिपार्टमेंट शुरू किया था उसकी भी लोकप्रियता तेजी से बढ़ रही है ! प्रकृति के साथ मिलकर अध्ययन और जीवन दोनों का साक्षात उदाहरण आपका विश्वविद्यालय परिसर है !
प्रधानमंत्री: अकथयत् प्रकृतिं जीवनेन सह गृहित्वा चरस्योद्देश्यस्य दिशायाम् अयम् विश्व विद्यालय कार्यम् करोति ! विश्विद्यालयस्य स्थापनायाः पश्च शतानि वर्षाणां अनुभवस्य आन्दोलनानां पृष्ठभूमिमासीत् ! भारतस्य स्वतंत्रता आन्दोलनम् विश्व भारतीयाः लक्ष्यै: संलग्नमस्ति !
पीएम ने कहा प्रकृति को जीवन को साथ लेकर चलने के उद्देश्य की दिशा में यह विवि काम करता है ! विवि की स्थापना के पीछे सैकड़ों वर्षों का अनुभव और आंदोलनों की पृष्ठभूमि थी ! भारत का स्वतंत्रता आंदोलन विश्व भारती के लक्ष्यों से जुड़ा है !
इति आन्दोलनानां आधारशिलां बहु पूर्वम् अधार्यते स्म ! भारतस्य आध्यात्मिकं सांस्कृतिकं च् एकतायाः भक्ति आन्दोलनम् तीक्ष्ण कृतस्य कार्यम् कृतवान ! अस्माकं संता:,महंता: आचार्या: च् देशस्य चेतना जागृतस्य सततं प्रयासं कृतवान !
इन आंदोलनों की नीव बहुत पहले रखी गई थी ! भारत की आध्यात्मिक एवं सांस्कृतिक एकता को भक्ति आंदोलन ने मजबूत करने का काम किया ! हमारे संतों, महंतों एवं आचार्यों ने देश की चेतना जागृत रखने का लगातार प्रयास किया !
विश्वभारतीयाः योगदानं स्मरणं कृतमानः पीएम मोदी: अकथयत् भारत अंतरराष्ट्रीय सौर्य शक्तियाः माध्यमेन पर्यावरणं संरक्षणाय विश्वे बहु वृहद भूमिकाम् निर्वह्यति !
विश्व भारती के योगदान को याद करते हुए पीएम मोदी ने कहा भारत इंटरनेशनल सोलर एलायंज के माध्यम से पर्यावरण संरक्षण के लिए विश्व में बहुत बड़ी भूमिका निभा रहा है !
भारत सम्पूर्ण विश्वे एकमात्र वृहद देशमस्ति यत् पेरिस अकॉर्ड इत्यस्य पर्यावरणस्य लक्षयाणि संपूर्ण कर्तुम् सदमार्गे तिव्रेण अग्रम् बर्ध्यति ! यदा वयं स्वतंत्रता संग्रामस्य वार्ताम् कुर्याम: तर्हि अस्माकं हृदये सरलं एकोनविंशतीनि विंशतिनि सदीयाः विचारम् आगच्छामि !
भारत पूरे विश्व में इकलौता बड़ा देश है जो पेरिस अकॉर्ड के पर्यावरण के लक्ष्यों को पूरा करने के लिए सही मार्ग पर तेजी से आगे बढ़ रहा है ! जब हम स्वतंत्रता संग्राम की बात करते हैं तो हमारे मन में सीधे 19-20वीं सदी का विचार आता है !
तु अयमपि एकम् तथ्यमस्ति तत इति आन्दोलनानां आधारशिलां बहु पूर्वम् अधर्यते स्म ! भारतस्य स्वतंत्रतायाः आन्दोलनम् सदीनि पूर्वेण चर्येत् बहूनि आंदोलनै: ऊर्जाम् प्राप्तयेत् स्म !
लेकिन ये भी एक तथ्य है कि इन आंदोलनों की नींव बहुत पहले रखी गई थी ! भारत की आजादी के आंदोलन को सदियों पहले से चले आ रहे अनेक आंदोलनों से ऊर्जा मिली थी !
प्रधानमंत्री: अकथयत् तत भारतस्य आत्मायाः, भारतस्य आत्मनिर्भरतायाः भारतस्य च् आत्म सम्मानम् एकम् द्वितीयेन संलग्न्यत: ! बंगस्य योगदानं स्मरणं कृतमानः प्रधानमंत्री: अकथयत् तत भारतस्य आत्मसम्मानस्य रक्षाय तर्हि बंगस्य वंशानि स्वयमं प्रयोगमक्रियते स्म !
प्रधानमंत्री ने कहा कि भारत की आत्मा, भारत की आत्मनिर्भरता और भारत का आत्मसम्मान एक दूसरे से जुड़े हुए हैं ! बंगाल के योगदान को याद करते हुए पीएम ने कहा कि भारत के आत्मसम्मान की रक्षा के लिए तो बंगाल की पीढ़ियों ने खुद को खपा दिया था !
वोकल फॉर लोकल इत्यस्य वार्ता कृतमानः पीएम मोदी: छात्रै: आग्रहम् कृतवान पौष निगमेण सह वोकल फॉर लोकल इत्यस्य मंत्रम् सदैवेण संलग्नयति !
वोकल फॉर लोकल की बात करते हुए पीएम मोदी ने छात्रों से आग्रह किया पौष मेले के साथ वोकल फॉर लोकल का मंत्र हमेशा से जुड़ा रहा है !
यदा वयं आत्मसम्मानस्य,आत्मनिर्भरतायाः वार्ता कुर्याम: तर्हि विश्वभारतीयाः छात्र:- छात्राणि पौष निगमे आगन्तुक: कलाकारानां कलाकृतिनि ऑनलाइन इति विक्रयस्य व्यवस्थां कुर्वन्तु !
जब हम आत्मसम्मान,आत्मनिर्भरता की बात कर रहे हैं तो विश्वभारती के छात्र-छात्राएं पौष मेले में आने वाले कलाकारों की कलाकृतियां ऑनलाइन बेचने की व्यवस्था करें !
गुरुदेव महोदयः कथ्यति स्म वयं एकम् इदृशं व्यवस्थां स्थियम यत् अस्माकं हृदये कश्चित भयम् नासि,अस्माकं सिरम् उच्चमसि अस्माकं ज्ञानम् बंधनै: मुक्तमसि ! अद्य देश राष्ट्रीय शिक्षा नीतियाः माध्यमेन इति उद्देश्यम् पूर्णम् कृतस्य प्रयासं करोति !
गुरुदेव जी कहते थे कि हम एक ऐसी व्यवस्था खड़ी करें जो हमारे मन में कोई डर न हो, हमारा सर ऊंचा हो और हमारा ज्ञान बंधनों से मुक्त हो ! आज देश राष्ट्रीय शिक्षा नीति के माध्यम से इस उद्देश्य को पूरा करने का प्रयास कर रहा है !
प्रधानमंत्री: अकथयत् भारतस्य आध्यत्मिकं सांस्कृतिकं च् एकतां भक्ति आन्दोलनम् तीक्ष्ण कृतस्य कार्यम् कृतवान स्म ! हिन्दुस्तानस्य प्रत्येक क्षेत्रम्,पूर्व,पश्चिम,उत्तर,दक्षिण,इति प्रत्येक दिशायाम् अस्माकं संता:,महंता:, आचार्या: देशस्य चेतनां जागृत धृतस्य प्रयासं कृतवान !
प्रधानमंत्री ने कहा भारत की आध्यात्मिक और सांस्कृतिक एकता को भक्ति आंदोलन ने मजबूत करने का काम किया था ! हिंदुस्तान के हर क्षेत्र,पूर्व-पश्चिम-उत्तर-दक्षिण,हर दिशा में हमारे संतों ने,महंतों ने,आचार्यों ने देश की चेतना को जागृत रखने का प्रयास किया !
भक्ति आन्दोलनेन वयं एकत्रित:,ज्ञान आन्दोलनं बौद्धिक तीक्ष्णता दत्तम् कर्म आन्दोलनं च् वयं स्व रणस्य शक्तिम् साहसं च् दत्तवान ! शतानि वर्षाणां कालखंडे चरेतयमान्दोलनं त्यागस्य, तपस्यायाः तर्पणस्य च् अद्भुत रूपमरचयते स्म !
भक्ति आंदोलन से हम एकजुट हुए, ज्ञान आंदोलन बौद्धिक मजबूती दी और कर्म आंदोलन ने हमें अपनी लड़ाई का हौसला और साहस दिया ! सैकड़ों वर्षों के कालखंड में चले ये आंदोलन त्याग,तपस्या और तर्पण की अनूठी मिसाल बन गए थें !
वेदात् विवेकानंदैव भारतस्य चिंतनस्य धाराम् गुरुदेवस्य राष्ट्रवादस्य चिंतनैपि मुखरमासीत् ! अयम् धाराम् अंतर्मुखीम् नासीत् ! तत् भारतं विश्वस्य अन्य देशात्भिन्नम् धृता नासीत् !
वेद से विवेकानंद तक भारत के चिंतन की धारा गुरुदेव के राष्ट्रवाद के चिंतन में भी मुखर थी और ये धारा अंतर्मुखी नहीं थी ! वो भारत को विश्व के अन्य देशों से अलग रखने वाली नहीं थी !